Βεγκανισμός: Μόδα ή βασική τάση;
Τι είναι vegan & ποιες οι διαφορές από το vegetarian?
Ο όρος vegan προϊόντα ουσιαστικά αναφέρεται σε όλα τα προϊόντα που είναι αμιγώς φυτικά και κυρίως επικεντρώνεται στα προϊόντα που αποτελούν υποκατάστατα των παραδοσιακών προϊόντων κρέατος, γαλακτοκομικών και αλιείας.
Έτσι έχουν πλέον επικρατήσει οι όροι φυτικό-κρέας (πχ τα φυτικά burgers που πουλιούνται ήδη σε πολλές αλυσίδες λιανικής και προσφέρονται και από αλυσίδες εστίασης στην χώρα μας), φυτικά γαλακτοκομικά (πχ αμυγδαλόγαλα ή «νηστίσιμα» τυριά), φυτικά «ψάρια» (πχ φυτικές ψαροκροκέτες) αλλά και πολλά σνακ που αποτελούνται από αμιγώς φυτικής προέλευσης συστατικά.
Η βασική διαφορά μεταξύ των vegan & vegetarian είναι η χρήση του γάλακτος, των αυγών ελευθέρας βοσκής και του μελιού τα οποία και επιτρέπονται στα vegetarian προϊόντα, όχι όμως και στα vegan.
Γιατί είναι καλό για την υγεία μας να βασίσουμε την διατροφή μας μόνο ή κυρίως σε φυτικής προέλευσης τρόφιμα;
Το θέμα της υγείας αποτελεί ένα βασικό λόγο που ωθεί τους καταναλωτές στην υποκατάσταση μερίδων κρέατος από μερίδες φυτικών προϊόντων στην διατροφή τους.
Δεδομένα από μελέτες που έχουν γίνει και δημοσιεύονται σε διάφορες ηλεκτρονικές εκδόσεις (παράδειγμα το Vegetarian Starter Guide[1] που είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο), αναφέρουν ορισμένες βασικές περιπτώσεις βελτίωσης της υγείας από την μετάβαση στην χορτοφαγική διατροφή, όπως:
- Το μέσο βάρος των χορτοφάγων είναι κατά 10% χαμηλότερο από τον γενικό πληθυσμό
- Με την αποφυγή του κρέατος μειώνεται κατά 32% ο κίνδυνος θανάτου από καρδιά
- Η φυτική διατροφή μειώνει σημαντικά την πιθανότητα διαβήτη και εγκεφαλικού
Γιατί η στροφή προς τα vegan θεωρείται ότι προστατεύει από την κλιματική αλλαγή;
Όλα τα δεδομένα που έχουμε δείχνει ξεκάθαρα την πολύ σημαντική προστασία του περιβάλλοντος από την τάση χορτοφαγικής κατανάλωσης. Ξεκινώντας από την ανάγκη χρήσης νερού[2], ένα κιλό μοσχαρίσιο κρέας απαιτεί την κατανάλωση 3168 λίτρων νερού την ώρα που το ποιο απαιτητικό χορτοφαγικό τρόφιμο (τα φασόλια) απαιτεί μόλις 366. Έχουμε συνεπώς σχεδόν 10πλάσια μείωση της κατανάλωσης νερού από την στροφή στην χορτοφαγία, που παραμένει σημαντική ακόμα και αφού λάβουμε υπόψη μας το διαφορετικό διατροφικό προφίλ των δύο αυτών τροφίμων.
Αντίστοιχα δεδομένα συναντάμε στο άλλο σημαντικό περιβαλλοντικό θέμα που σχετίζεται άμεσα με την κλιματική αλλαγή, αυτό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου[3]. Μάλιστα σήμερα η κτηνοτροφία αποτελεί τον μεγαλύτερο ρυπαντή καθώς η παραγωγή της αντιστοιχεί στο 18% όλων των αερίων του θερμοκηπίου, ποσοστό μεγαλύτερο και από την βιομηχανική παραγωγή αλλά και από τις μεταφορές. Η παραγωγή κρέατος μάλιστα απαιτεί 13 φορές περισσότερη κατανάλωση ορυκτών καυσίμων από την παραγωγή οποιουδήποτε χορτοφαγικού τροφίμου. [4]
Επιπροσθέτως έχει υπολογιστεί ότι κοντά στο 80% της καταστροφής του τροπικού δάσους του Αμαζονίου[5] οφείλεται σε ηθελημένη αποψίλωση για την επέκταση των κτηνοτροφικών δραστηριοτήτων στην περιοχή.
Συνεπώς η υποκατάσταση του κρέατος από φυτικά προϊόντα, αποτελεί μέρος της λύσης του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής.
Ποιος είναι όμως ο κύριος παράγοντας μεταστροφής των καταναλωτών σε χορτοφαγική διατροφή;
Τα δεδομένα δείχνουν ότι η υγεία και το περιβάλλον αποτελούν τον δεύτερο και τρίτο λόγο αυτής της μεταστροφής. Σε έρευνα που έγινε πριν δύο χρόνια στην Μεγάλη Βρετανία[6], ως βασικό λόγο αυτής της υποκατάστασης αναφέρθηκε η πρόθεση προστασίας των ζώων που απαντήθηκε από κοντά 6 στους 10 όσων ερωτήθηκαν.
Η προστασία αυτή είναι προφανές αποτέλεσμα της υποκατάστασης και περιλαμβάνει και τα ζώα της θάλασσας αλλά και τις συνθήκες μεταχείρισης των ζώων στις σύγχρονες φάρμες παραγωγής γάλακτος και αυγών. Δείτε τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής στο σχετικό διάγραμμα:
Πόσο μεγάλη είναι η τάση προς την vegan & vegetarian διατροφή σε Ελλάδα και Εξωτερικό;
Τα φυτικής προέλευσης προϊόντα αποτελούν ήδη ένα πολύ σημαντικό τμήμα της παγκόσμιας αγοράς, το οποίο αναμένεται να προσεγγίσει τα 100 δις ευρώ μέσα στο 2020 και να ξεπεράσει τα 160 δις ευρώ στο τέλος της επόμενης τριετίας.[7] Ένα κοινό χαρακτηριστικό αυτό των προϊόντων είναι ότι υποκαθιστούν άμεσα τα αντίστοιχα παραδοσιακά προϊόντα, καθώς τα τελευταία χάνουν συνεχώς μερίδια αγοράς που κερδίζουν τα φυτικά υποκατάστατά τους.
Ακολουθώντας την τάση αυτή και η βιομηχανία τροφίμων αυξάνει με γρήγορους ρυθμούς τα vegan προϊόντα στα ράφια – υπολογίζεται ότι σήμερα ένα στα 4 νέα προϊόντα έχει σήμα vegan, ποσοστό που ήταν κάτω από 1% στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας και κοντά στο 5% το 2015.[8]
Στην Ελλάδα συγκεκριμένα, η χορτοφαγική τάση δεν είναι ακόμα ιδιαίτερα ανεπτυγμένη – σε μία κατάταξη για τις 20 Ευρωπαϊκές χώρες όπου η χορτοφαγία εμφανίζεται να έχει την μεγαλύτερη δημοτικότητα, η Ελλάδα δεν συμπεριλαμβάνεται μέσα σε αυτές.[9] Παρόλα αυτά, είναι γενικά γνωστό ότι η Ελλάδα διαθέτει εξαιρετικές παραδοσιακές vegan συνταγές ως νηστίσιμα πιάτα, σε βαθμό μάλιστα που να αποτελεί και προτεινόμενο προορισμό για αυτόν ακριβώς τον λόγο[10]
Με βάση στοιχεία δημοσιευμένα από το ΑΠΕ-ΜΠΕ το 2019, μαθαίνουμε ότι στην Ελλάδα το 0,8% του πληθυσμού δηλώνει vegan και το οποίο μεταφράζεται σε 80.000 περίπου ανθρώπους με την πλειοψηφία τους να είναι ηλικίας 10 έως 25 ετών. Με βάση το ίδιο δημοσίευμα, η χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό vegans είναι το Ισραήλ με σχεδόν 15%, και ακολουθούν οι Πολωνία, η Μεγάλη Βρετανία και η Γερμανία με ποσοστό κοντά στο 6%. Το σίγουρο είναι ότι αυτή η τάση, ακόμα και στην χώρα μας, είναι συνεχώς αυξητική.[11]
Είναι τελικά τόσοι πολλοί οι καταναλωτές που έχουν απαρνηθεί το κρέας και καταναλώνουν μόνο veganή vegetarianπροϊόντα;
Οι καταναλωτές αυτοί είναι πλέον μεσοσταθμικά περίπου το 5% του πληθυσμού, ποσοστό που διαφοροποιείται σημαντικά από χώρα σε χώρα. Όμως ένα όλο και μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού στις ανεπτυγμένες χώρες (από 25% έως 50% με μπροστάρηδες τις γυναίκες) υποκαθιστούν σε μεγάλο βαθμό γεύματα με ζωϊκής προελεύσεως προϊόντα από γεύματα αποτελούμενα από προϊόντα φυτικής προελεύσεως. [12]
Για να το πούμε διαφορετικά, οι βασικοί καταναλωτές σήμερα είναι οι flexitarians – δηλαδή άνθρωποι που καταναλώνουν κυρίως φυτικά προϊόντα και περιστασιακά και κάποιο κρέας. Μελέτες υπολογίζουν ότι το 90% της κατανάλωσης των vegan & vegetarian προϊόντων γίνεται σήμερα από flexiterians και όχι από αμιγώς vegans. [13]
Και αυτό είναι και η βασική καταναλωτική δύναμη και στην Ελλάδα, όπου είδαμε ότι οι αμιγώς χορτοφάγοι είναι ακόμα λίγοι.
Πως μπορούμε να κάνουμε αυτήν την μετάβαση σε κατά βάση κατανάλωση προϊόντων φυτικής προελεύσεως;
Θα πρέπει να αρχίσουμε να μειώνουμε σταδιακά αλλά σταθερά την κατανάλωση κρέατος, κοτόπουλου, ψαριών (αν θέλουμε να γίνουμε vegetarian) αλλά και αυγών, γάλακτος και μελιού (αν θέλουμε να γίνουμε vegan) και φυσικά όλων των υποπροϊόντων τους που χρησιμοποιούνται ευρέως στην σύγχρονη βιομηχανία τροφίμων.
Φυσικά κάθε αλλαγή των συνηθειών μας φαίνεται ιδιαίτερα δύσκολη στην αρχή- γιαυτό και η μετάβαση πρέπει να είναι σταδιακή και μελετημένη για να υποκατασταθούν οι τροφές, αλλά να συνεχίσουμε να λαμβάνουμε όλα τα διατροφικά συστατικά που πρέπει. Υπάρχει πλέον πλήθος προϊόντων που υποκαθιστούν επάξια, σε διατροφικό αλλά και γευστικό επίπεδο, πολλά από τα παραδοσιακά προϊόντα κρέατος που μας αρέσουν, όπως πχ τα μπιφτέκια, το γάλα, τα τυριά και άλλα.
Μία πρόσθετη δυσκολία είναι το να εξακριβώσουμε ποια προϊόντα είναι πράγματι vegan, καθώς πολλές από τις ονομασίες στις ετικέτες συστατικών των συσκευασμένων τροφίμων δεν είναι και πολύ αποκαλυπτικές για το θέμα αυτό.
Το πρόβλημα αυτό έρχεται να καλύψει η δυνατότητα που δίνει η νομοθεσία στους παραγωγούς τροφίμων να επισημαίνουν με δική τους πρωτοβουλία τα προϊόντα τους ως vegan ή vegetarian, ελέγχοντας μόνοι τους την σχετική ορθότητα του ισχυρισμού. Οι καταναλωτές βέβαια, όντας δύσπιστοι στις αυθαίρετες επισημάνσεις, προτιμούν να εμπιστευτούν ένα από τα αναγνωρισμένα σήματα vegan ή vegetarian στις συσκευασίες, το οποίο σημαίνει ότι ένα τρίτος φορέας έχει δώσει την σχετική πιστοποίηση.
Φυσικά η μετάβαση στην χορτοφαγική δίαιτα δεν γίνεται ούτε «με το μαχαίρι» ούτε και αποτελεί τον απόλυτο στόχο – ακόμα και η προσαρμογή της κατανάλωσης κρέατος σε χαμηλότερο επίπεδο (τύπου flexitarian όπως είπα και πριν), προκαλεί αναλογικά όλα τα θετικά οφέλη που αναπτύχθηκαν πιο πάνω.
Τι σημαίνει η σήμανση vegan ή vegetarian και πως την αποκτούμε;
Σημαίνει ότι ένας τρίτος φορέας, κατά προτίμηση με σημαντική διεθνή παρουσία και αναγνώριση, έχει ελέγξει τα συστατικά και την μεθοδολογία παραγωγής του συγκεκριμένου προϊόντος και έχει δώσει την άδεια στην εταιρία να τοποθετήσει επάνω στη συσκευασία του προϊόντος της το ανάλογο σήμα. Αυτή η άδεια ανανεώνεται σε ετήσια βάση καθώς τα συστατικά και οι μέθοδοι παραγωγής επανελέγχονται κάθε χρόνο για την καταλληλότητα τους.
Σε ορισμένους από τους φορείς (όπως και η v-label) απαιτείται και η διενέργεια επιτόπιας επιθεώρησης στο εργοστάσιο για να διασφαλιστεί η αξιοπιστία του συστήματος ελέγχου, που δίνει και την σιγουριά στον καταναλωτή ότι το προϊόν πράγματι εκπληρώνει όλες τις σχετικές απαιτήσεις του.
Έχω εταιρία τροφίμων και θέλω να εξάγω – μπορώ να αξιοποιήσω την τάση αυτή;
Η εταιρία μου, η Greekexports με έδρα την Θεσσαλονίκη, υπηρετεί τον κλάδο τροφίμων εδώ και σχεδόν δέκα χρόνια παρέχοντας πιστοποιήσεις - διαβατήρια που «ξεκλειδώνουν» για τις ελληνικές επιχειρήσεις νέες αγορές με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
Ήδη οι πιστοποιήσεις halal & kosher από διεθνείς φορείς με έδρα τις Ελβετία και ΗΠΑ αντίστοιχα που εκπροσωπούμε, έχουν βοηθήσει περί τις 150 εταιρίες της περιοχή μας να εξάγουν σε αυτές τις ιδιαίτερα απαιτητικές πληθυσμιακές ομάδες, που βρίσκονται διάσπαρτες σε όλες τις χώρες του κόσμου.
Ακριβώς για τον ίδιο λόγο αναλάβαμε πρόσφατα και την εκπροσώπηση της V-label, το επίσημο σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Χορτοφάγων (European Vegetarian Union), που διαθέτει τα πλέον αναγνωρισμένα σήματα vegan και vegetarian της Ευρώπης.
Η V-label παρέχει την διεθνώς αναγνωρισμένη πιστοποίηση vegan αλλά και την μοναδική πιστοποίηση vegetarian, επισημαίνοντας περισσότερα από 30,000 προϊόντα σε όλο τον κόσμο με το γνωστό V με τελείωμα σε φυλλαράκι που αποτελεί και το επίσημο σήμα της v-label.
Τα προϊόντα αυτά τα ελέγχουν και επιτηρούν οι 27 τοπικοί συνεργάτες της V-label σε διάφορα μέρη του κόσμου. H Greekexports έχει την μεγάλη χαρά να αποτελεί πλέον τον 28Ο τοπικό συνεργάτη με αποκλειστική περιοχή ευθύνης την Ελλάδα, την Κύπρο και το Κόσοβο.
Το σήμα μας κοσμεί ήδη τα προϊόντα διψήφιου αριθμού Ελληνικών επιχειρήσεων που είναι πιστοποιημένες και ο αριθμός των οποίων αναμένουμε να διπλασιαστεί έως τα τέλη του έτους, καθώς η προσπάθεια των Ελλήνων προς εξαγωγή επιταχύνθηκε ακόμα περισσότερο μέσα στις συνθήκες της υγειονομικής κρίσης που ζήσαμε πρόσφατα.
[1] The vegetarian starter guide: https://mercyforanimals.org/files/VSG.pdf
[2] Ως ανωτέρω
[3] Ως ανωτέρω
[4] Ως ανωτέρω
[5] Ως ανωτέρω
[6] ΝΑΜΙ 2019, Waitrose, Kepler Cheuvreux 2018, Radobank 2019
[7] Proveg International, Plant-based insights & NPD priorities | How much is the market worth?
[8] V-label.eu
[9] https://www.chefspencil.com/the-20-most-vegan-countries-in-europe/
[10] https://blog.mangolanguages.com/the-most-vegan-countries-in-the-world
[11] https://www.amna.gr/macedonia/article/340686/Sto-0-8-tou-plithusmou-kai-me-anodiki-tasi-oi-Vegans-stin-Ellada
[12] Proveg International, Plant-based insights & NPD priorities | Who is buying plant-based food?
[13] Ως ανωτέρω
Αν θα θέλατε να εξερευνήσετε περισσότερο είτε τις δυνατότητες που σας παρέχει η πιστοποίηση vegan ή vegetarian είτε τα ωφελήματα της αντίστοιχης διατροφής, μπορείτε να βρείτε εκτενείς πληροφορίες στις ιστοσελίδες www.v-label.gr ή www.greekexports.org ή να επικοινωνήσετε μαζί μας στο 2310474115 ή v-label@greekexports.org
Επικοινωνήστε μαζί μας
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στην GREEKEXPORTS, στα τηλ 2310 474115 ή στο v-label@greekexports.org
| Halal & Kosher Certifications | Exports Consulting | International Exhibitions |
